Burimi theconversion.com
Problemi i keqinformimit nuk po largohet. Platformat e internetit si Facebook dhe Twitter kanë ndërmarrë disa hapa për të frenuar përhapjen e tij dhe thonë se po punojnë për të bërë më shumë. Por asnjë metodë e prezantuar ende nuk ka qenë plotësisht e suksesshme në heqjen e të gjithë përmbajtjes mashtruese nga mediat sociale. Mbrojtja më e mirë, pra, është vetëmbrojtja.
Informacioni mashtrues ose i plotë i rremë – i quajtur gjerësisht “dezinformim” – mund të vijë nga faqet e internetit që pretendojnë të jenë media, propaganda politike ose raporte “pseudo-të thella” që duken kuptimplotë, por nuk janë. Dezinformimi është një lloj keqinformimi që gjenerohet qëllimisht për të mashtruar njerëzit me qëllim të keq. Dezinformimi shpërndahet qëllimisht, duke e ditur se është i rremë, por dezinformata mund të shpërndahet nga njerëz që nuk e dinë se nuk është e vërtetë, veçanërisht sepse njerëzit shpesh shpërndajnë linqet në internet pa menduar.
1. Edukoni veten
Vaksinimi më i mirë kundër asaj që Organizata Botërore e Shëndetësisë e quan “infodemi” është të kuptosh truket që agjentët e dezinformimit përdorin për t’ju manipuluar.
Një strategji quhet “prebunking (paratrajtim)” – një lloj trajtimi (debunking) që ndodh para se të dëgjoni mite dhe gënjeshtra. Hulumtimet kanë treguar se njohja me truket e tregtisë së dezinformatave mund t’ju ndihmojë të dalloni histori të rreme kur i takoni ato, duke ju bërë më pak të ndjeshëm ndaj këtyre mashtrimeve.
Studiuesit në Universitetin e Kembrixhit kanë zhvilluar një lojë online të quajtur “Bad News”, për të cilën studimet e tyre kanë treguar se mund të përmirësojë identifikimin e gënjeshtrave nga lojtarët.
Përveç lojës, ju gjithashtu mund të mësoni më shumë se si funksionojnë interneti dhe platformat e mediave sociale, në mënyrë që të kuptoni më mirë mjetet e disponueshme për njerëzit që kërkojnë t’ju manipulojnë. Ju gjithashtu mund të mësoni më shumë rreth kërkimit shkencor dhe standardeve të provave, të cilat mund t’ju ndihmojnë të jeni më pak të ndjeshëm ndaj gënjeshtrave dhe deklaratave mashtruese rreth temave të lidhura me shëndetin dhe shkencore.
2. Njihni dobësitë tuaja
Qasja e paratrajtimit (predebunking) funksionon për njerëzit në të gjithë spektrin politik, por rezulton se njerëzit që nënvlerësojnë paragjykimet e tyre janë në fakt më të prekshëm ndaj mashtrimit sesa njerëzit që pranojnë paragjykimet e tyre.
Hulumtimet kanë zbuluar se njerëzit janë më të ndjeshëm ndaj keqinformatave që përputhen me pikëpamjet e tyre ekzistuese. Kjo quhet “konfirmim i paragjykimit“, sepse një person është i njëanshëm drejt besimit të informacionit që konfirmon atë që ai tashmë e beson.
Mësimi është që të jeni veçanërisht kritik ndaj informacionit nga grupet ose njerëzit me të cilët jeni dakord ose e gjeni veten të lidhur – qoftë politikisht, fetarisht, ose sipas etnisë apo kombësisë. Kujtojini vetes që të kërkoni këndvështrime dhe burime të tjera me informacione mbi të njëjtën temë.
Është veçanërisht e rëndësishme të jeni të sinqertë me veten për paragjykimet tuaja. Shumë njerëz supozojnë se të tjerët janë të njëanshëm, por besojnë se ata vetë nuk janë – dhe imagjinojnë se të tjerët kanë më shumë gjasa të ndajnë keqinformata sesa ata vetë.
3. Merrni parasysh burimin
Mediat kanë një sërë paragjykimesh. Grafiku i paragjykimeve mediatike përshkruan se cilat media janë më shumë dhe më pak partizane, si dhe sa të besueshme janë ato në raportimin e fakteve.
Ju mund të luani një lojë online të quajtur “Fakey” për të parë se sa të ndjeshëm jeni ndaj mënyrave të ndryshme të prezantimit të lajmeve në internet.
Kur konsumoni lajme, sigurohuni që e dini se sa i besueshëm është burimi – ose nëse nuk është aspak i besueshëm. Kontrolloni dy herë historitë nga burime të tjera me paragjykime të ulëta dhe vlerësime të larta të fakteve për të zbuluar se kujt – dhe çfarë – mund t’i besoni në të vërtetë, dhe jo vetëm asaj që ju thotë kanali juaj.
Gjithashtu, jini të vetëdijshëm se disa agjentë dezinformues krijojnë faqe të rreme që duken si burime reale lajmesh – prandaj sigurohuni që të jeni të vetëdijshëm se cilën faqe po vizitoni në të vërtetë. Angazhimi në këtë nivel të të menduarit për të menduarit tuaj është treguar se përmirëson aftësinë tuaj për të dalluar faktet nga trillimet.
4. Bëni një pauzë
Kur shumica e njerëzve hyjnë në internet, veçanërisht në mediat sociale, ata janë aty për argëtim, lidhje apo edhe shpërqendrim. Saktësia nuk është gjithmonë e lartë në listën e prioriteteve. Megjithatë, pak duan të jenë gënjeshtarë dhe kostot e ndarjes së dezinformatave mund të jenë të larta – për individët, marrëdhëniet e tyre dhe shoqërinë në tërësi. Para se të vendosni të ndani diçka, merrni një moment për t’i kujtuar vetes vlerën që i jepni së vërtetës dhe saktësisë.
Duke menduar “a është e vërtetë ajo që po shpërndaj?” mund t’ju ndihmojë të ndaloni përhapjen e dezinformatave dhe do t’ju inkurajojë të shikoni përtej titullit dhe potencialisht të kontrolloni faktet përpara se të shpërndani.
Edhe nëse nuk mendoni në mënyrë specifike për saktësinë, thjesht të bëni një pauzë përpara se ta shpërndani, mund t’ju japë një shans që mendja juaj të arrijë emocionet tuaja. Pyesni veten nëse vërtet dëshironi ta ndani atë, dhe nëse po, pse. Mendoni se cilat mund të jenë pasojat e mundshme të ndarjes së tij.
Hulumtimet tregojnë se shumica e dezinformatave shpërndahen shpejt dhe pa u menduar shumë. Impulsi për të shpërndarë pa menduar mund të jetë edhe më i fuqishëm se tendencat e shpërndarjes partizane. Merrni kohën tuaj. Nuk ka nxitim. Ju nuk jeni një organizatë e lajmeve të fundit nga e cila mijëra njerëz varen për informacion të menjëhershëm.
5. Jini të vetëdijshëm për emocionet tuaja
Njerëzit shpesh shpërndajnë gjërat për shkak të reagimeve të tyre të brendshme, në vend të përfundimeve të të menduarit kritik. Në një studim të fundit, studiuesit zbuluan se njerëzit që shikonin burimet e tyre në mediat sociale ndërsa ishin në një mentalitet emocional, kishin shumë më shumë gjasa të shpërndajnë keqinformata sesa ata që hynë me një gjendje mendore më racionale.
Zemërimi dhe shqetësimi, në veçanti, i bëjnë njerëzit më të prekshëm ndaj dezinformatave.
6. Nëse sheh diçka, thuaj diçka
Qëndroni publikisht ndaj dezinformatave. Mund të ndiheni të pakëndshme të sfidoni miqtë tuaj në internet, veçanërisht nëse keni frikë nga konflikti. Personi të cilit i përgjigjeni me një lidhje për një postim të Snopesose një faqe tjetër për kontrollimin e fakteve mund të mos vlerësohet.
Por provat tregojnë se kritikimi i qartë i arsyetimit specifik në postim dhe ofrimi i kundërprovave si një link se si është i rremë është një teknikë efektive.
Edhe përgënjeshtrimet me format të shkurtër – si “kjo nuk është e vërtetë” – janë më efektive sesa të mos thuash asgjë. Humori – edhe pse jo tallja e personit – mund të funksionojë gjithashtu. Kur njerëzit aktualë korrigjojnë dezinformatat në internet, mund të jetë po aq efektive, nëse jo sa kur një kompani e mediave sociale etiketon diçka si të dyshimtë.
Njerëzit u besojnë njerëzve të tjerë më shumë sesa algoritmeve dhe robotëve, veçanërisht atyre në rrethet tona shoqërore. Kjo është veçanërisht e vërtetë nëse keni ekspertizë në temë ose keni një lidhje të ngushtë me personin që e shpërndan atë.
Një përfitim shtesë është se trajtimi publik njofton shikuesit e tjerë se ata mund të dëshirojnë ta shikojnë më nga afër informatën përpara se të zgjedhin ta shpërndajnë vetë.
7. Nëse shihni dikë duke kundërshtuar, qëndroni me të
Nëse shihni se dikush tjetër ka postuar se një histori është e rreme, mos thoni “mirë, ata paralajmëruan për të, kështu që nuk kam nevojë”. Kur më shumë njerëz thonë se një postim është i rremë, kjo sinjalizon se ndarja e keqinformimit është e neveritshme nga grupi në përgjithësi.
Qëndroni me ata që kundërshtojnë. Nëse nuk e bëni dhe diçka shpërndahet vazhdimisht, kjo përforcon bindjet e njerëzve se është në rregull të shpërndahet dezinformata – sepse të gjithë të tjerët po e bëjnë këtë, dhe vetëm disa, nëse ka, po kundërshtojnë.
Lejimi i përhapjes së dezinformatave gjithashtu e bën më të mundshëm që edhe më shumë njerëz të fillojnë ta besojnë atë – sepse njerëzit arrijnë të besojnë gjërat që dëgjojnë vazhdimisht, edhe nëse në fillim e dinë se nuk janë të vërteta.
Nuk ka zgjidhje perfekte. Disa dezinformata janë më të vështira për t’u kundërshtuar se disa të tjera, dhe disa taktika kundërpërgjigjëse janë më efektive në periudha të ndryshme ose për njerëz të ndryshëm. Por ju mund të kërkoni shumë për të mbrojtur veten dhe ata në rrjetet tuaja sociale nga konfuzioni, mashtrimi dhe gënjeshtra.
