Disa llogari në median sociale “Tik Tok” që krijojnë përmbajtje në gjuhën shqipe, kanë publikuar një pretendim rreth pijes së gazuar “Pepsi”.
Këto llogari, pretendojnë se leximi mbrapsht (me kokë poshtë) i logos së pijes “Pepsi”, krijon fjalën angleze “Isded” që ka kuptimin “Is dead”, e që në gjuhën shqipe do të thotë “i vdekur”.
Pas hulumtimit të kryer përmes makinave online të kërkimit, hibrid.info ka gjetur origjinën e emrit të kësaj pije të gazuar. Emri “Pepsi” rrjedh nga emërtimi i enzimës së tretjes “pepsin” (greqisht pepsis), i përdorur nga prodhuesi për të ndërtuar formulën e pijes.
Vegëzat e video-materialeve të publikuara në Tik Tok nga llogaritë “fakte.konspirative” dhe “fakte__te__frikshme:
Në video-materialin e publikuar nga llogaria “fakte.konspirative” shkruan: Kush nuk e di për Pepsin, pijen e famshme të gazuar me gaz që konsumohet nga milionë në mbarë botën. Merrni fjalën e shkruar, pasqyroni atë horizontalisht dhe më pas anoni atë me kokë poshtë.
Përgjigjen e gjendjes së Pepsit ndaj rivalëve do ta merrni pikërisht tani.
Ndërsa në video-materialin e publikuar nga llogaria tjetër “fakte__te__frikshme” gjendet një përshkrim tjetër, në të cilin thuhet se “duhet ta dini që po vrisni vetën kur e pini”.
Pas hulumtimit të kryer nga hibrid.info për domethënien e emrit të pijes së gazuar “Pepsi”, bazuar në të dhënat që ofron Wiktionary (projekt shumëgjuhësh, i bazuar në ueb për të krijuar një fjalor të përmbajtjes falas të termave në të gjitha gjuhët natyrore dhe në një numër gjuhësh artificiale), shkruan se fjala “Pepsi” rrjedh nga enzima e tretjes e quajtur “pepsin” e që rrjedhë nga fjala “pepsis” e greqishtes së vjetër që ka kuptimin “gatim , fermentim ose tretje” (shih këtu dhe këtu). Sipas historikut të emrit të publikuar nga vet kompania, fakti që enzima “pepsin” është përdorur në formulën e kësaj pije, ka ndikuar që të përcaktohet edhe emri i pijes “Pepsi” (këtu).
Gjatë kërkimit në median sociale “Tik Tok”, hibrid.info ka gjetur këtë teori të shpërndarë edhe në gjuhën angleze, e që duket se llogaritë e lartcekura me përmbajtje në gjuhën shqipe e kanë marrë atë të gatshme duke e ofruar të përkthyer në shqip për audiencën shqipfolëse. (shih këtu dhe këtu)
Në platformën online “zenbusiness.com” në artikullin rreth historisë dhe kuptimit të logos së Pepsi-t, përmendet edhe fjala “isded”.
“Klientët kanë vënë re një gjë kurioze për logon e Pepsit. Nëse e ktheni me kokë poshtë, emri i kompanisë lexohet “isded”, që pothuajse tingëllon si “ka vdekur”. Zbulimi solli në jetë meme të panumërta në internet dhe video në YouTube ku njerëzit i kthejnë shishet Pepsi me kokë poshtë. Falë bujës rreth emrit të markës, Pepsi pa një rritje të madhe në popullaritet. (shih këtu)
Analiza:
Llogari në “Tik Tok” që shpërndanë përmbajtje në gjuhën shqipe, kanë hedhur pretendimin se logo e pijes së gazuar “Pepsi” nëse kthehet kokë poshtë krijon fjalën “isded” që në shqip do të thotë i vdekur.
Ky pretendim është gjetur edhe në disa llogari në gjuhën angleze, që ngritin të njëjtën teori.
Pas hulumtimit të kryer nga hibrid.info, është gjetur se fjala Pepsi rrjedh nga greqishtja e vjetër “pépsis” që ka kuptimin “gatim , fermentim ose tretje”, në bazë të së cilës është quajtur enzima “pepsin” që përdorët si përbërës në formulën e pijes.
Bazuar në metodologjinë e punës, hibrid.info i vlerëson këto video-materiale si “Teori konspirative”.
Arsyetimi:
Vlerësim si “Teori konspirative” marrin ato raportime mediatike të cilat shpërndajnë një përshkrim të rremë ose të paverifikueshëm të një dukurie, ngjarje ose një personi, duke e paraqitur atë si pjesë ose rezultat të një plani të fshehtë (“komplot”). Karakteristikë e këtyre raportimeve është se ato paraqesin një seri pretendimesh, të paraqitura si fakte, midis të cilave vendosen marrëdhënie shkak-pasojë, pa ofruar ndonjë provë të besueshme.
