Disa media në Kosovë dhe Shqipëri kanë publikuar dhe shpërndarë një artikull për një recetë që, pretendohet se shëron sëmundjen e diabetit.
Në këtë shkrim gjendet një recetë me disa përbërës, të cilët pretendohet se e luftojnë këtë sëmundje, por në këtë artikull mungon burimi i informacionit.
Pjesë nga teksti origjinal i publikuar në disa media:
Përbërësit:
2 shkopinj kanellë,
1 lugë gjelle karafil,
5 litra ujë mineral.
Udhëzime:
Hidhni ujin në një enë të madhe dhe më pas shtoni edhe përbërësit e tjerë. Mbulojeni enën me kapak dhe vendoseni në frigorifer për rreth 5 ditë. Pas kësa pija është gati për t’u përdorur. Duhet të konsumoni 100 ml çdo mëngjes me stomak bosh.
Shënim: Pas përfundimit të përzierjes duhet të bëni 15 ditë pushim.
Vegëzat e artikullit të publikuar në disa media:
Thuajini lamtumirë sëmundjes më të përhapur në Shqipëri vetëm me këtë recetë me 3 përbërës
Analizë:
Ky artikull nuk posedon burim të informacionit, që tregon qartë se nga është marrë ky studim. Gjithashtu, faktet nuk janë të verifikuara se këta përbërës ndihmojnë në luftimin e diabetit. Artikujt e tillë shpesh keqinterpretojnë ose manipulojnë kërkimet shkencore ekzistuese.
Pas kësaj analize, ky tekst hyn në kategorinë si “Lajm i rremë”, “Përmbajtje e pa verifikuar” dhe “Pseudoshkencë”.
Arsyetimi:
Lajm i rremë
Vlerësimin “Lajm i rremë” e marrin ato raportime mediatike që janë tërësish prodhim i një mediumi i cili në vete përmban pretendime ose informacione faktikisht të gabuara.
Përmbajtja që vlerësohet si lajm i rremë mund të përcaktohet me siguri se është krijuar dhe shpërndarë me qëllim të dezinformimit të publikut, d.m.th., për të paraqitur një pretendim që është plotësisht i rremë si fakt.
Përmbajtje e pa verifikuar
Vlerësimi “I pa verifikuar” u bëhet atyre raporteve mediatike që nuk ofrojnë informata të mjaftueshme për të konfirmuar pretendimet e bëra në raport, dhe të cilat nuk kanë mundur konfirmojnë të njëjtat për shkak të mungesës ose mos-posedimit të burimeve të besueshme.
Pseudoshkencë
Vlerësim si “Pseudoshkencë” merr ai raportim mediatik që përpiqet të paraqesë disa mendime, qëndrime, vlera ose gjetje të marra nga një metodë jo-shkencore dhe ti paraqesë ato si zbulime shkencore ose fakte. Raporte të tilla shpesh keqinterpretojnë ose manipulojnë kërkimet shkencore ekzistuese, ose i referohen hulumtimeve që janë në kundërshtim me verifikimin shkencor dhe gjetjen e fakteve.
