Sipas kreut të Lega, “një pakicë e krishterë po reziston dhe po lufton në Serbi”. Por gjërat nuk janë pikërisht ashtu.
Artikull nga pagellapolitica.it
Më 6 prill, gjatë kongresit federal të Lega në Firence, kreu i partisë Matteo Salvini tha se “çështja e paqes dhe luftës sheh tradhtinë më të madhe të së majtës”. “Ne e mbajmë mend kur bombat me D’Alemën shkuan për të goditur Serbinë, dhe tani është një pakicë e krishterë që po reziston dhe po lufton në Serbi”, shtoi Salvini.
Referenca është e vitit 1999, kur nën qeverinë e udhëhequr nga Massimo D’Alema (Partia Demokratike e së Majtës), Italia mori pjesë në sulmet ajrore ndaj Serbisë gjatë luftës me Kosovën.
Përtej opinioneve legjitime për luftën dhe të majtën, ri-deklarimi i bërë nga lideri i Lega ka disa probleme dhe pasqyron të njëjtin narrativë të promovuar në Evropë nga lëvizjet e ekstremit të djathtë dhe presidenti rus Vladimir Putin.
Serbia apo Kosova?
Para së gjithash, duhet të sqarojmë kontekstin të cilit Salvini i referohet kur flet për një “pakicë të krishterë” që “po reziston dhe po lufton në Serbi”.
Prej muajsh në Serbi po zhvillohen protesta në rrugë : çdo fundjavë mijëra njerëz protestojnë në Beograd kundër presidentit Aleksandar Vuçiq. Protestat, të shkaktuara nga shembja çatisë në stacionin e Novi Sadit, e cila shkaktoi vdekjen e 15 personave, janë përhapur në një kritikë më të përgjithshme ndaj klasës politike serbe, të akuzuar për korrupsion. Në fund të janarit, protestat çuan në dorëheqjen e kryeministrit të atëhershëm Milosh Vuçeviq, i cili u zëvendësua më 6 prill nga Gjuro Macut.
Në Serbi, megjithatë, shumica dërrmuese e popullsisë është e krishterë. Sipas Qendrës Kërkimore Pew , një institut amerikan, më shumë se 90 për qind e besimtarëve serbë janë të krishterë dhe më pak se 5 për qind janë myslimanë. Dhe siç e pamë, protestat e muajve të fundit në Serbi nuk kanë të bëjnë fare me çështjet fetare.
Duke pasur parasysh referencën për D’Alema dhe bombardimet e vitit 1999, ka të ngjarë që Salvini të kishte dashur të fliste për Kosovën, e cila në vitin 2008 shpalli pavarësinë e saj nga Serbia dhe njihet nga Italia si një shtet sovran.
Në muajt e fundit, Kosova ka përjetuar një periudhë tensioni të lidhur me pakicën serbe, kryesisht të besimit të krishterë ortodoks, dhe marrëdhëniet e saj me Serbinë, e cila nuk e ka njohur kurrë pavarësinë e Kosovës. Prandaj, është e mundur që Salvini të ketë ngatërruar “Serbinë” me “Kosovën” kur i referohet zonës ku po ndodhin tensionet politike.
Megjithatë, nuk mund të përjashtohet që kreu i Lega ka folur qëllimisht për “Serbinë”, duke mos njohur ekzistencën e një shteti që Italia e njeh plotësisht. Siç do të shohim më vonë, qëndrimet e Lega për pavarësinë e Kosovës kanë qenë prej kohësh të paqarta.
Në çdo rast, me fjalët e tij Salvini ka marrë disa teza të propagandës së ekstremit të djathtë, duke pretenduar se në ato zona një “pakicë e krishterë” që po lufton dhe reziston.
Konflikti mes serbëve dhe shqiptarëve
Për të shpjeguar më mirë se çfarë po ndodh në Kosovë, iu drejtuam kolegëve tanë në Hibrid.info, një faqe kosovare e informacionit dhe kontrollit të fakteve.
“Narracioni i një “minoriteti të krishterë që reziston dhe lufton” në Kosovë mund të jetë mashtruese nëse nuk kontekstualizohet saktë. Ndërsa është e vërtetë që Kosova është një shoqëri me shumicë myslimane dhe se serbët e Kosovës, shumë prej të cilëve janë të krishterë ortodoksë, janë një pakicë, portretizimi i konfliktit apo tensioneve në terma fetarë e thjeshton një çështje thellësisht politike, historike dhe etnike”, tha për Pagella Politica, Festim Rizanaj, një kontrollues faktesh në Hibrid.info.
Konflikti i gjatë ndërmjet Serbisë dhe Kosovës bazohet, më shumë se në motive fetare, në “çështjet e identitetit kombëtar, kontrollit territorial dhe autonomisë politike”.
Ky version i ngjarjeve u konfirmua për Pagella Politica edhe nga Giovanni Savino, profesor i Historisë Bashkëkohore dhe Historisë së Evropës Lindore në Universitetin Federico II të Napolit. “Në Kosovë, tensionet filluan në vitet 1980 dhe janë të lidhura me statusin autonom të rajonit. Këto janë protesta të lidhura me një çështje kombëtare dhe etnike, përkatësisht përplasjen mes popullatës kosovare me origjinë shqiptare dhe asaj serbe”, shpjegoi Savino.
Konflikti midis serbëve dhe shqiptarëve shpërtheu në fund të viteve 1990, kur presidenti serb Slobodan Millosheviq filloi një fushatë represioni kundër popullatës shqiptare të Kosovës dhe Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, një grup paraushtarak që luftonte për pavarësi. Represioni serb e shtyu NATO-n të ndërhynte me Operacionin e Forcave Aleate, në të cilin mori pjesë edhe Italia: nga marsi deri në qershor 1999, aleanca ushtarake bombardoi Serbinë dhe kryeqytetin e saj Beogradin. Fushata çoi në dorëzimin serb dhe Kosova u njoh si një rajon autonom, i vendosur nën kontrollin e Kombeve të Bashkuara. Në vitin 2008, Kosova shpalli përfundimisht pavarësinë, të cilën Serbia, megjithatë, vazhdon të mos e njohë.
Mes realitetit dhe propagandës
Përcaktimi i saktë i numrit të serbëve që jetojnë sot në Kosovë nuk është i lehtë, për shkak të bojkotit të regjistrimit të popullsisë nga kjo pakicë, i cili u shty nga partitë politike serbe. Sipas disa vlerësimeve, serbët përbëjnë rreth 5 për qind të popullsisë në Kosovë.
Rizanaj shpjegoi se kjo pakicë “po përballet me sfida, veçanërisht në veri të Kosovës dhe zonat e tjera, ku çështjet e sigurisë, integrimit dhe përfaqësimit politik mbeten të ndjeshme”. “Disa individë dhe grupe brenda këtij komuniteti i rezistojnë institucioneve të Kosovës, shpesh me mbështetjen apo ndikimin e qeverisë serbe. Por kjo rezistencë është e natyrës politike dhe etnonacionale, jo fetare”, vazhdoi kontrolluesi i fakteve i Hibrid.info .
Pse atëherë Salvini foli për një “pakicë të krishterë”? Sipas Faik Ispahiut, drejtor i organizatës joqeveritare Internews Kosova , e cila promovon media të pavarura në Kosovë, ky është një rrëfim i shtyrë nga këta politikanë të NATO-s, në praktikën e djathtë nacionaliste evropiane, në praktikën ekstreme nacionaliste evropiane. në fund të viteve 1990 do të kishte qenë një gabim politik, sepse do të kishte çuar në çlirimin e shqiptarëve myslimanë, të cilët populluan Kosovën, duke i detyruar serbët e krishterë që jetojnë në rajon në një situatë të vështirë për shkak të represionit shqiptar,” shpjegoi Ispahiu për Pagella Politica.
Megjithatë, duhet kujtuar se bombardimet e NATO-s u kryen pa autorizimin e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe janë ende objekt kritikash sot. Sipas organizatës joqeveritare Human Rights Watch , operacioni ushtarak i NATO-s shkaktoi vdekjen e rreth 500 civilëve serbë.
Savino theksoi se gjurmimi i situatës aktuale në Kosovë nga ato bombardime “është reduktuese”, sepse injoron gjithçka që ndodhi më pas. Sipas historianit, fjalimi i Salvinit përshtatet në një narrativë të përdorur nga e djathta ekstreme evropiane, funksionale për propagandën nacionaliste serbe dhe pro-ruse . “Në atë kohë, Rusia ishte sigurisht një nga vendet që nuk e mirëpreti ndërhyrjen e NATO-s në Serbi dhe, në të vërtetë, e vlerwsuan si shumë keq. Dhe edhe sot Rusia e kundërshton autonominë (pavarësinë) e Kosovës”, shpjegoi Savino, i cili është ekspert për Rusinë dhe Evropën Lindore.
“Çështja është se për Putinin nuk është një çështje fetare, nuk është çështje e mbrojtjes së një pakice të krishterë. Problemi për Putinin është politik, sepse njohja e autonomisë së Kosovës do të nënkuptonte pranimin se të gjitha kërkesat autonomiste duhet të dëgjohen, përfshirë ato brenda vetë Rusisë”, shtoi profesori. Savino përmendi shembullin e Çeçenisë, ku Rusia shtypi ashpër lëvizjet e pavarësisë nga mesi i viteve 1990 dhe fillimi i viteve 2000. Çeçenia është një republikë e Federatës Ruse në kufi me Gjeorgjinë: shumica e popullsisë së saj është myslimane.
“Fjalimi i Salvinit i referohet një narrative të caktuar, shumë të ëmbël, sipas së cilës Rusia e Putinit do të ishte e vetmja mbrojtëse e integritetit të krishterë në kontinentin evropian, por kjo është një trillim, sepse duhet të kujtojmë se në Rusi ka 16 milionë myslimanë, shumë prej të cilëve janë çeçenë”, shtoi Savino. “Nuk ka pasur kurrë një fjalim anti-islamik nga ana e Putinit. Në të vërtetë, edhe për lehtësi politike, Putini ka qenë gjithmonë shumë i kujdesshëm për të nënvizuar se si vlerat e tij janë ato të tre feve të mëdha monoteiste, përkatësisht krishterimit, judaizmit dhe islamit.”
Rusia dhe Serbia, megjithatë, nuk janë të vetmet vende që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Në Bashkimin Evropian, Kosova nuk njihet nga pesë vende: Qipro, Greqia, Rumania, Sllovakia, Gjeorgjia dhe Spanja. Ukraina dhe Kina nuk e njohin atë “Kosova nuk njihet nga vendet që nga ana tjetër kanë disa probleme me pakicat e brendshme, për shembull, Spanja nuk e njeh atë, sepse ka pasur një çështje të hapur me Kataloninë dhe vendin Bask për vite me radhë, dhe njohja e Kosovës do të thoshte që Spanja të legjitimojë ata që kërkojnë më shumë autonomi nga qeveria qendrore.
Marrëdhëniet mes Lega dhe Serbisë
Përveç deklaratave të fundit të Salvinit, Lega ka treguar gjithmonë njëfarë afërsie me çështjen serbe, edhe në kohën e Lega së Veriut të drejtuar nga Umberto Bossi.
Më 23 prill 1999, gjatë bombardimeve të NATO-s, Bossi shkoi në Beograd për të takuar Presidentin serb Millosheviq, së bashku me përfaqësuesit e tjerë të partisë. “Ne jemi për paqen dhe duam të ndihmojmë ata që po e vuajnë këtë luftë, qofshin ata serbë apo refugjatë nga Kosova”, deklaroi Bossi, i cili ishte politikani i dytë italian që takoi Millosheviqin, pas Armando Cossutta (Partia e Komunistëve Italianë).
Qëndrimet e Bossit për konfliktin mes Serbisë dhe Kosovës ishin të qarta, edhe pse kreu i Lega së Veriut ishte paraqitur si ndërmjetës. “Nuk besoj se ekziston projekti i “Serbisë së Madhe”. Në vend të kësaj mendoj se është projekti i “Shqipërisë së Madhe”, i financuar nga Bill Clinton [presidenti i Shteteve të Bashkuara në atë kohë] dhe gjithashtu nga ndihma italiane që mbërrin në Tiranë. Një projekt që synon të destabilizojë të gjithë Evropën, ta bëjë atë të dobët dhe të nënshtruar ndaj lobeve të Uashingtonit”, tha Bossi për La Stampa, gjatë vizitës së tij në Serbi. “Serbët po mbrojnë territorin e tyre,” shtoi lideri i Lega së Veriut.
Sipas Bossit, pas kërkesave të Kosovës për pavarësi fshihej një plan i SHBA-së për të shpërbërë përfundimisht Jugosllavinë, shtetin socialist që përfshinte disa vende të Ballkanit, përfshirë Serbinë.
Burime pranë vetë Bossit shpjeguan për Pagella Politica se lideri i Lidhjes nuk ishte kundër autonomisë së Kosovës në vetvete, por kundër intervencionimit amerikan dhe bombardimeve të NATO-s. Gjatë konfliktit, Umanitaria Padana, një shoqatë e lidhur me Lidhjen e Veriut, dërgoi ndihma humanitare dhe ilaçe në Serbi dhe Kosovë.
Takimi Bossi-Milosheviq në një artikull nga La Stampa më 23 prill 1999 – Burimi: arkivi historik La Stampa
Marrëdhëniet mes Lega dhe qeverisë serbe vazhduan edhe nën udhëheqjen e Salvinit. Në maj 2014, në një intervistë për institutin gjeopolitik Il Nodo di Gordio , kreu i Lega përsëriti një qëndrim të ngjashëm me atë të shprehur disa ditë më parë gjatë kongresit të Lega në Firence. “Për Kosovën, bombarduesit e NATO-s ndërhynë në Beograd dhe ishte një pavarësi e sjellë me bomba dhe luftë ndaj Serbisë”, tha Salvini mbi dhjetë vjet më parë, duke kujtuar angazhimin e Bossit kundër bombardimeve të NATO-s.
Përveç kësaj, Salvini kishte kërkuar që të njihej edhe aneksimi i Krimesë në Rusi. Që nga marsi i vitit 2014, Krimea, e cila ishte pjesë e Ukrainës, është aneksuar de fakto nga Rusia pas një referendumi të pa njohur nga shumica e komunitetit ndërkombëtar. Në atë kohë, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara kishte miratuar një rezolutë që dënonte aneksimin me 100 vota pro, 58 abstenime dhe dhjetë vende kundër. Pyes veten: pse ishte në rregull PAVARËSIA e Bosnjës dhe e Kosovës për SHBA-në dhe Bashkimin Evropian, por jo ajo e Krimesë?”, shkruante Salvini në Twitter (tani X) në mars të atij viti.
Në vitet në vijim, Salvini më pas pati disa takime institucionale me përfaqësues të qeverisë serbe. Në maj të vitit 2019, kur ishte zëvendëskryeministër dhe ministër i Brendshëm në qeverinë e parë Conte, Salvini u takua me presidentin serb Vuçiq, duke diskutuar edhe për çështjen e Kosovës. “Mendoj se mund të llogarisim tek Italia si një mik i sinqertë dhe tek Salvini si një mik i vendit tonë, dhe kjo nuk është gjë e vogël për Serbinë”, tha Vuçiq në atë kohë. Me atë rast, Salvini kishte siguruar mbështetjen e tij për kërkesën e Serbisë për anëtarësim në BE. Serbia është një nga vendet që prej kohësh kërkon anëtarësimin në BE, ndër të tjera edhe vetë Kosova. Kohët e fundit, në korrik 2023, Salvini u takua me ministrin e atëhershëm serb të Mbrojtjes, Milosh Vuçeviq, të cilit i ripërtëriu “afërsinë me popullin serb”.
Le të nxjerrim përfundimet
Për ta përmbledhur: të flasësh për “rezistencën” e një “minoriteti të krishterë” në Serbi, siç bëri Salvini, është mashtruese në disa aspekte.
E para është gjeografike, duke qenë se ngjarjet të cilave ministri i referohet po ndodhin në Kosovë, shtet i njohur nga Italia, por jo nga Serbia, nga e cila u shkëput në vitin 2008 pas vitesh konflikti.
Së dyti, kornizimi i konfliktit në terma fetarë është reduktues. Tensionet mes Kosovës dhe Serbisë kanë rrënjë etnike dhe politike, të lidhura me nacionalizmin dhe pavarësinë e popullit kosovar, kryesisht me origjinë shqiptare.
Siç na kanë shpjeguar ekspertë të ndryshëm, historia e një konflikti midis të krishterëve dhe myslimanëve – e marrë edhe nga Salvini – është pjesë e një narrative të ndërtuar ndër vite nga e djathta ekstreme evropiane në një vepër pro-ruse.
