Shkruan: Albijona Hoxhaj
Mënyra e marrjes së informacioneve rreth shëndetit ka ndryshuar në shumë aspekte përmes revolucionit digjital. Për shumicën e njerëzve, interneti është bërë ndalesa e parë ku ata mësojnë dhe lexojnë rreth simptomave, sëmundjeve e shëndetit.
Qasja deri tek informacioni është me e lehtë se kurrë dhe me një kosto te ulët por, kjo ka sjellë edhe probleme, ku pasojat po e këtij ndryshimi po vlerësohen gjithnjë e më shumë.
Jeni vetëm një klikim larg që një skuqe roze në krahun tuaj, bënë që makinat e kërkimit t’ju qojnë drejtë kancerit apo sëmundjeve tjera serioze. E kjo më pas do t’ju mbajë më orë të tera para ekranit duke kërkuar për ‘sëmundjen” që tashme e ‘fituat’.
Cyberchondria (kiberondria) është kërkim i tepruar ose i përsëritur i informacionit shëndetësor në internet që shoqërohet me rritjen e niveleve të ankthit ose shqetësimit shëndetësor. Kërkimi për informacione mbi simptoma të veçanta reale ose imagjinare të një sëmundjeje. Ky ankth krijohet ose përkeqësohet duke përdorur internetin për informacione mjekësore.
Termin cyberchondria e kishte shpikur një gazete britanike në vitin 2000 si loje më fjalën hipokondri, që i referohej kryesisht leximit të librave mbi shëndetin, tash njihet edhe si ankthi i sëmundjes.
Në një hulumtim të ‘Karger’, botues botëror i shkencës për mjekësi, thuhet se kiberondria nuk është thjesht një tendencë për të kërkuar informacione të lidhura me shëndetin në internet, i cili është bërë një pjesë normale e jetës moderne. Kjo dallon nga individi ne individ. Në disa raste një shqetësim i shtuar shëndetësor është parësor dhe përpjekja për ta lehtësuar është arsyeja për kërkimet në internet në lidhje me shëndetin; megjithatë, këto kërkime vetëm shkaktojnë më shumë shqetësime dhe e rrisnin ankthin për shëndetin.
Tek disa persona ankthi shtohet pas kërkimit ne internet edhe nëse nuk e kanë bërë më parë por fillojnë ta bëjnë për shkak të kuriozitetit ose shfaqja e ndonjë simptome te re.
Duke pare përhapjen e madhe të internetit në gjithë botën edhe në Kosovë, fenomeni i kërkimit të çdo simptome është i paevitueshëm.
A.M, një nënë e re tregon se gjatë kohës sa ishte shtatzënë kishte kërkuar shumë informacione, se si ta rrisë fëmijën e saj, për procesin e lindjes, madje, edhe tani pas lindjes ajo vazhdon të kërkojë zgjidhje për çdo gjë rreth bebes se saj.
‘‘Isha në ankth, nuk e dija si do ta rrisja fëmijën, gjithçka dukej aq e vështirë. Unë akoma vazhdojë të kërkojnë në internet kur foshnja ka temperaturë, skuqje të lëkurës apo çka do tjetër’.’ tregon ajo.
Jo çdo gjë që kërkojmë është faktike, madje pothuajse shumë situata nuk përshtaten fare më atë se çfarë kemi ne të vërtetë.
Në Kosovë ende nuk është bërë një hulumtim rreth këtij sindromi. Qendra për Hulumtime Psiko-Sociale dhe Mjekësore (QHPSM), kanë thënë se nuk kanë pasur rastin të hulumtojnë për këtë teme.
Megjithëkëtë, shumë njerëz kërkojnë në internet edhe për një nishan në krahë e që më pas interneti na jep pa fund opsione edhe diagnozën që nuk është për ne.
Sipas shumë studimeve personat që janë të prekur nga kjo sëmundje digjitale, kalojnë deri në tre orë në ditë duke kërkuar informacione në lidhje më shëndetin.
Universiteti i Qendrës Mjekësore të Vermontit ka listuar disa nga simptomat e personave të prekur me ‘‘Ciberchondria’’:
Përveç kërkimit të shpeshtë, shumë prej tyre nuk i besojë më mjekut të tyre nëse këshilla shkon kundër nocionit të paramenduar të pacientit të sëmundjes. Këto lloj pacientësh ndryshojnë shumë mjekët, vazhdojnë të shkojnë nga një mjek te tjetri, duke shpresuar të gjejnë një që do ta sigurojë atë dhe do të konfirmojë se kanë sëmundjen që besojnë se kanë.
Gjithashtu, ‘kiberhondrikët’ shpesh besojnë se ata vuajnë nga sëmundje të shumta. Për ironi të saj, studimet tregojnë se shumica e kiberhondriakëve dhe hipokondriakëve në të vërtetë janë më të shëndetshëm sesa njerëzit që nuk e kanë këtë ankth të sëmundjes.
Ndikimet negative të kiberkondrisë
Ndër efektet kryesore të kiberkondrisë është mosshkuarja të mjeku pasi mendoni që në bazë të simptomave që i keni parë në internet jeni të prekur me ndonjë sëmundje të rëndë, siç është kanceri dhe keni frikë ta vërtetoni.
Përdorimi i barnave të personave tjerë pasi mendoni se e keni situatën e njëjtë pa u konsultuar më mjekun përben rrezik të madh sipas profesionistëve.
Vet- diagnostikimi qon në probleme shumë më të mëdha si ankthi dhe depresioni.
Alan Lampson, nga Universiteti i Qendrës Mjekësore të Vermontit, përveç problemeve që shfaqen nga kërkimit në makinat e kërkimit thotë se është e rëndësishme nëse këto kërkime bëhen në burime të besueshme të informacionit dhe këto faqe kredebile mund të shërbejnë për marrje të informacioneve.
Muhamet Jahiri, profesori Universitar thotë së në vendin tonë zgjidhja e vetme do të ishte aplikimi i Edukimit medial, që do t’i aftësonte këtë kategori që të krijojnë dhe të zhvillojnë shkathtësi për t’u mbrojtur nga përmbajtjet e dëmshme dhe mos të bien ‘viktima’ të aplikacioneve digjitale.
‘‘Çdo përdorues i internetit duhet të këtë disa shkathtësi që mund të fitohen nga Edukimi medial për kërkuar informacione dhe burime kredibile për gjërat që i interesojnë atij t’i lexoj. Burimet e informacionit gjithmonë duhet të shikohen me fanatizëm sepse vetëm përmes tyre mund të krijohet informim dhe mësim i drejtë prej gjërave që lexojmë.’’ ka thënë Jahiri.
Përveç kësaj, kur ankthi shëndetësor ka një ndikim të dëmshëm në jetën e një personi, është e dobishme të kërkoni ndihmë nga një profesionist i shëndetit mendor.
Nëse jeni zgjuar të qetë dhe në paqe mos kërkoni për simptomat sepse ka mundësi që gjatë ditës merri informacion që do të ‘vdisni’, nuk duhet të bëheni të varur nga ‘doktori digjital’ apo ndoshta edhe vete leximi i këtij artikulli tregon se ju jeni te prekur nga Cyberchondria!?
