Rritja e prezencës se lajmeve të pavërteta dhe dezinformatave në media dhe në platforma të ndryshme të informimit e komunikimit, ka shtuar edhe mekanizmat dhe metodat për identifikimin dhe verifikimin e tyre.
Varësisht nga llojet i informatave të pavërteta, përdoren edhe manuale të ndryshme të verifikimit. Profesori në fakultetin e gazetarisë në Universitetin e Prishtinës, Alban Zeneli, ka krijuar një manual prej 10 pikave, në bazë të të cilave mund të arrihet deri te identifikimi i një lajmi të tillë.
- DYSHONI në të gjitha përmbajtjet mediale, sidomos në lajme sensacionale. Lajmet e rreme kanë për qëllim përfitimin ekonomik përmes klikimeve, diskreditimin apo promovimin e personaliteteve publike-politike, lëvizjeve shoqërore, kompanive, nxitjen e mosdurimit ndërmjet grupeve shoqërore përmes sensacionit.
- SHIKOJENI a ka fakte ai lajm? Lajmet e rreme zakonisht kanë shumë opinione dhe gati asnjë fakt ose fakte të shtrembëruara.
- VLERËSOJENI nëse lajmi i referohet ndonjë burimi konkret. Lajmet që nuk kanë citate të drejtpërdrejta në burime (deklarata, dokumente, etj) kanë predispozita të jenë të rreme.
- VERIFIKOJENI nëse portali apo faqja e rrjeteve sociale ka adresë dhe emra të pronarëve dhe redaktorëve e gazetarëve. Në rastin e faqeve shikoni kohën në të cilën janë krijuar, zakonisht faqet e lajmeve të rreme krijohen aty për aty.
- KENI PARASYSH RRETHANAT! Lajmet e rreme shpeshherë përdorin fakte të mëhershme duke i vendosur në rrethana të reja.
- KRAHASOJENI nëse përmbajtjen e lajmit mund ta gjeni edhe te portalet më serioze, nëse nuk e gjeni DYSHONI!
- KONSIDEROJENI lajm të rreme edhe nëse titulli nuk përshtatet me tekstin, fotografia nuk e ilustron ngjarjen, apo grafika nuk jep informacionin që lidhet me përmbajtjen.
- VERTETOJENI nëse portali është i regjistruar në Agjencinë Kosovare të Regjistrimit të Bizneseve. Nëse nuk është DYSHONI!
Linku i ARKB-së : https://arbk.rks-gov.net / (shënojeni emrin e portalit, zgjedhe “Web portale” dhe ju shfaqen të gjitha portalet e regjistruara)
- KONTROLLOJENI nëse portali është anëtar në Këshillin e Mediave të Shkruara të Kosovës. Nëse jo, DYSHONI.
Linku I KMSHK-së: http://presscouncil-ks.org/members/members/
- Bazuar në hapat e mësipërm krijoni gjykim kritik për përmbajtjen e lexuar, shikuar apo dëgjuar.
