Nga raporti i UNICEF me titull “Keqinformimi/dezinformimi digjital dhe fëmijët”
Keqinformimi është informacion i rremë ose mashtrues që shpërndahet pa dashje, ndërsa dezinformimi krijohet dhe shpërndahet qëllimisht për të mashtruar ose dëmtuar. Së bashku ato variojnë nga satira dhe parodia, te teoritë e rrezikshme konspirative. Këtu janë 10 gjërat që duhet të dini se si ato ndikojnë tek fëmijët.
1. Keqinformimi dhe dezinformimi (mis/dezinformimi) online është një çështje publike urgjente.
Përhapja e shpejtë e keqinformatave/dezinformatave në internet prek të gjithë në online dhe offline. Si përdorues aktivë digjitalë, keqinformimi/dezinformimi është shumë pjesë e jetës së fëmijëve. Keqinformata/dezinformata në mediat sociale përhapet më larg, më shpejt dhe më thellë se informacioni i vërtetë. Çështjet e nxehta dhe përçarëse, si emigracioni, politika, barazia gjinore dhe vaksinimi janë tema të zakonshme që përdoren.
2. Keqinformimi/dezinformimi mund të ketë pasoja në botën reale.
Keqinformimi/dezinformimi është përdorur për të nxitur dhunën dhe krimin e synuar ndaj pakicave etnike – që ka rezultuar në vdekje dhe zhvendosje të fëmijëve, ka çuar në ulje të shkallës së vaksinimit të fëmijëve ndaj COVID, ka minuar besimin në gazetari dhe shkencë dhe ka mbytur zërat e margjinalizuar.
3. Ndërsa keqinformimi/dezinformimi shpesh përhapet nga njerëzit, algoritmet janë pjesë kyçe e rrjedhës së tyre.
Algoritmet drejtojnë burimet e personalizuara të lajmeve dhe kurojnë rezultatet e kërkimit, përmbajtjen dhe rekomandimet e miqve duke ndjekur sjelljen e përdoruesve. Algoritmet ndonjëherë promovojnë përmbajtje mashtruese, sensacionale dhe konspirative mbi informacionin faktik dhe mund të jenë vektorët kryesorë në përforcimin e përhapjes së keq/dezinformimit.
4. Fëmijët janë të cenueshëm ndaj rreziqeve të keqinformimit.
Për shkak të aftësive të tyre në zhvillim, fëmijët nuk mund të dallojnë gjithmonë informacionin e besueshëm dhe jo të besueshëm. Si rezultat, jo vetëm që mund të dëmtohen nga keqinformimi, por edhe mund ta përhapin atë në mesin e bashkëmoshatarëve të tyre. Edhe fëmijët shumë të vegjël ose ata që nuk kanë akses në rrjetet e mediave sociale mund të ekspozohen ndaj keqinformimit/dezinformimit përmes ndërveprimeve të tyre me bashkëmoshatarët, prindërit, kujdestarët dhe edukatorët.
5. Në të njëjtën kohë, fëmijët mund të sfidojnë dhe të kundërshtojnë keqinformimin/dezinformimin.
Fëmijët mund të jenë objektiva dhe objekte të keqinformimit, por gjithashtu mund të kundërshtojnë në mënyrë aktive rrjedhën e tij. Ata mund të kontribuojnë në iniciativat e kontrollit të fakteve në internet dhe shkatërrimit të miteve, të tilla si kundër keqinformimit të COVID në Nepal. Programi “Le të zgjedhim atë që shikojmë” i UNICEF-it në Mal të Zi u ka dhënë të rinjve mundësi të praktikojnë aftësitë e tyre të edukimit medial dhe gazetarisë dhe kështu të përmirësojnë cilësinë e raportimit të të drejtave të fëmijëve.
6. Edukimi është i rëndësishëm.
Pajisja e fëmijëve me aftësitë e leximit dhe të menduarit kritik mund t’i ndihmojë ata të përcaktojnë vërtetësinë e informacionit. Duke marrë parasysh se si keqinformimi/dezinformimi lëviz lehtësisht ndërmjet konteksteve online dhe offline, është e rëndësishme të zhvillohen aftësitë e të menduarit kritik tek fëmijët edhe në kontekste jo digjitale.
7. Kërkohet veprim kolektiv për mbrojtjen e fëmijëve.
Politikëbërësit, organizatat e shoqërisë civile, kompanitë e teknologjisë dhe kujdestarët, duke përfshirë prindërit dhe edukatorët, duhet të punojnë së bashku për të mbrojtur fëmijët nga dëmet e keqinformimit/dezinformimit. Përpjekjet për të ngadalësuar përhapjen e keq/dezinformatave nuk janë të koordinuara dhe ka pak të dhëna të besueshme për shkallën e problemit.
8. Politikëbërësit duhet të hartojnë rregullore të bazuara në të drejtat e fëmijëve rreth keqinformimit/dezinformimit.
UNICEF rekomandon që politikëbërësit të hartojnë rregullore për të mbrojtur fëmijët nga keqinformimi/dezinformimi i dëmshëm, ndërkohë që u mundëson fëmijëve të kenë qasje në mënyrë të sigurt përmbajtje të ndryshme. Rregullorja duhet të fokusohet në kërkesat e procedurave për klasifikimin e përmbajtjes dhe sigurimin e transparencës dhe llogaridhënies. Gjetja e ekuilibrit midis mbrojtjes në internet të bazuar në të drejtat dhe lirinë e shprehjes është një sfidë shumë e rëndësishme e politikave.
9. Kompanitë e teknologjisë mund të ndihmojnë në luftimin e keqinformimit/dezinformimit.
Kompanitë e teknologjisë janë aktorët kryesorë në luftimin e keqinformimit/dezinformimit. UNICEF rekomandon që ata realisht të zbatojnë politikat e tyre të vetëdeklaruara dhe të investojnë më shumë në qasjet njerëzore dhe teknike. Kompanitë e teknologjisë duhet të jenë transparente në lidhje me keqinformimin/dezinformimin në platformat e tyre dhe mënyrën se si po e luftojnë atë, dhe t’i japin përparësi lidhjeve kuptimplota dhe pluralitetit të ideve për fëmijët në dizajnet e sistemeve digjitale.
10. Shoqëria civile duhet të ofrojë udhëzime politikash për keq/dezinformimin.
Shoqëria civile, duke përfshirë akademinë dhe organizatat ndërkombëtare, duhet të kryejnë kërkime mbi ndikimin e keqinformimit/dezinformimit te fëmijët dhe efikasitetin e kundërmasave, në mënyrë që gjetjet e tyre të mund të informojnë reagimet e avokimit dhe politikave.
