Artikull i publikuar në TheHill.com, shkruar nga Baybars Orsek
Me zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara, Mbretërinë e Bashkuar, Indi, Tajvan, Parlamentin Evropian dhe më shumë se një duzinë demokraci të tjera evropiane, aziatike dhe afrikane që do të zhvillohen në vitin 2024, një përqindje e madhe e popullsisë globale do të votojë vitin e ardhshëm.
Por kjo rrjedhë e aktivitetit politik arrin në një kohë të një shpërthimi të dezinformatave në internet, si dhe shqetësimeve në rritje rreth ndikimit të mundshëm të një vale përmbajtjesh të krijuar nga Inteligjenca Artificiale (AI).
Përparimet e fundit në AI gjeneruese ofrojnë premtimin e përfitimeve masive për shoqërinë, nga përparimet e mëdha në kujdesin shëndetësor dhe kërkimin shkencor në arsim dhe fusha të tjera. Por në të njëjtën kohë, maturimi i vazhdueshëm i kësaj teknologjie ka potencialin të përforcojë sfidat ekzistuese në lidhje me keqinformimin dhe dezinformimin dhe të krijojë të reja. Edhe CEO i OpenAI, kompania pas ChatGPT, e ka pranuar vetë se ishte “pak i frikësuar” nga ky kërcënim.
Dhe me kaq shumë aktivitet politik që do të ndodhë globalisht vitin e ardhshëm, rreziqet dhe sfidat nuk mund të jenë më të larta.
Shumica e qytetarëve duket se janë dakord. Hulumtimi i ri nga Logically Facts i mbi 6,000 përdoruesve online në Shtetet e Bashkuara, Mbretërinë e Bashkuar dhe Indi tregoi se pothuajse tre të katërtat (72 përqind) pajtohen se shoqëria dhe politika po minohen nga informacionet e pasakta dhe të rreme që qarkullojnë në media dhe në të gjithë rrjetet sociale e kanalet mediatike.
Ky shqetësim prek çdo sferë të jetës publike: krizën klimatike dhe çështjet mjedisore; sigurinë publike dhe personale gjatë emergjencave; dhe zgjedhjet e kujdesit shëndetësor. Por shqetësimi në mesin e përdoruesve online është më i madh kur bëhet fjalë për zgjedhjet dhe qarkullimin e informacionit të rremë në internet.
Mungesa e besimit
Këto shqetësime mbi efektet negative të keqinformimit dhe dezinformimit në jetën publike duket se kanë ardhur nga një erozion më i gjerë i besimit. I njëjti hulumtim zbuloi një mungesë shqetësuese besimi midis shumicës së njerëzve – jo vetëm në mediat kryesore dhe platformat e mediave sociale, por në disa raste edhe të aftësisë së tyre për të analizuar faktet nga trillimet.
Mediat kryesore, duke përfshirë gazetat dhe transmetuesit e shërbimit publik, janë vetëm 13 për qind, ndërsa vetëm 9 për qind e përdoruesve online i shohin të besueshme platformat si Facebook. Në fakt, pothuajse një e katërta e njerëzve (22 përqind) thanë se nuk u besojnë asnjë burimi kur u paraqiten me mbi 10 platforma të mediave sociale. Kjo mungesë besimi duket se po ngjall dyshime për veten, me rreth një në gjashtë njerëz që thonë se nuk i besojnë aftësisë së tyre për të ndarë faktet nga trillimet në internet.
Luftimi i dezinformimit
Interneti ka zgjeruar shumë qasjen në informacion dhe platformat e mediave sociale kanë mundësuar që ai të ndahet lehtësisht. Këto janë zhvillime të pamohueshme pozitive. Por ndarja e së vërtetës nga e pavërteta është një sfidë e vërtetë, aq sa kemi arritur në një pikë ku pothuajse një e katërta prej nesh nuk i besojnë askujt dhe pothuajse po aq nuk i besojnë as vetes.
Kundërmasat kanë evoluar, veçanërisht kur bëhet fjalë për ndryshime në nivelin e platformës, qoftë kjo duke bërë rregullime algoritmike apo korniza ligjore. Ka pasur pjekuri edhe në masa të tjera si kontrolli i fakteve në platforma, i cili nuk ka të bëjë me shtypjen apo censurimin e opinioneve, por me procesin metodik të përcaktimit të vërtetës së deklaratave publike, imazheve dhe lajmeve që qarkullojnë në internet.
Hulumtimi ynë tregon se shumica e njerëzve duan dhe presin që firmat e mediave sociale të bëjnë më shumë për të trajtuar dezinformimin. Gjashtë nga dhjetë persona (61 përqind) besojnë se më shumë mund të bëhet nga kompanitë e mediave sociale dhe organizatat e medias, veçanërisht kur bëhet fjalë për kontrollin dhe verifikimin e fakteve. Vetëm një në dhjetë beson se këto kompani nuk duhet të kontrollojnë asgjë. Në fakt, shumica (55 përqind) e përdoruesve në internet kanë më shumë gjasa t’i besojnë një platforme të mediave sociale që përdor kontrollimin e fakteve.
Megjithatë, ndërsa është bërë shumë përparim në këtë fushë , rritja në AI gjeneruese do të thotë se peizazhi i kërcënimit vazhdon të evoluojë dhe të shkallëzohet. Pra, çfarë mund të bëhet më shumë përpara vitit 2024?
Rasti për edukim më të madh medial
Një masë qëndron në nxitjen e edukimit më të madh medial, ose fuqizimin dhe pajisjen e vetë njerëzve që të bëhen konsumatorë më kritikë të përmbajtjes në internet.
Përmirësimi i edukimit medial nuk ka të bëjë me t’u thënë njerëzve se çfarë të mendojnë, por t’i fuqizojë ata duke i pajisur me mjetet dhe aftësitë për të menduar në mënyrë kritike. Do të thotë të bësh pyetje si “Nga erdhi ky informacion?” dhe “Pse u krijua kjo pjesë e përmbajtjes?” Kjo është jetike, sepse sado të suksesshme të jenë mediat dhe platformat e mediave sociale në filtrimin e dezinformatave, përdoruesve online që ende do të shohin dhe konsumojnë përmbajtje, dhe ata duhet të kenë aftësitë dhe njohuritë për t’u angazhuar në mënyrë kritike me të.
Për shumicën e përdoruesve online, ata janë të sigurt në edukimin e tyre medial. Në të njëjtin studim, mbi katër në pesë (84 përqind) e përdoruesve në internet besojnë në aftësinë e tyre për të renditur faktet nga trillimet në internet. Pavarësisht kësaj, ekziston një boshllëk – konsumatorët kanë ende më shumë gjasa të kërkojnë në internet (47 përqind) për të kërkuar ose verifikuar informacion nëse nuk ishin të sigurt për faktet, në vend që t’i besojnë gjykimit të tyre dhe madje të diskutojnë me miqtë (28 përqind) , duke treguar një hezitim për t’u mbështetur vetëm në gjykimin, aftësitë dhe njohuritë e tyre.
Ndërkohë që është bërë përparim në programet e shkrim-leximit , ka ende më shumë punë për t’u bërë për t’u ofruar përdoruesve mjetet që u nevojiten dhe për të kapërcyer perceptimin në disa qarqe se programe të tilla kanë të bëjnë me mësimin e njerëzve se çfarë të mendojnë, sesa si të mendojnë.
Është e rëndësishme të mbani mend se edukimi medial dhe masat e tjera për të luftuar keqinformimin dhe dezinformimin, nuk janë një plumb i argjendtë. Por, të marra së bashku, ato jo vetëm që mund të forcojnë ato nivele të lëkundura besimi, por në fakt mund të çojnë në një nivel më të shëndetshëm, më të gjallë dhe më të fortë të diskursit publik. Kjo është sigurisht e dëshirueshme dhe e denjë për aspiratën tonë. Nuk mund të mendoj për një çështje më të rëndësishme për shëndetin e demokracisë vitin e ardhshëm dhe më tej.
