Le të flasim për “frikën” e teknologjisë. Frikën e përdorimit të pajisjeve të caktuara. Teknofobia manifestohet në një rezistencë ndaj të folurit ose ndërveprimit me teknologjinë. Na shkakton ankth, si dhe mendime armiqësore, dhe e gjithë kjo është e gatuar në nivel mendor, ndaj luftimi me të është i ndërlikuar, si me çdo frikë tjetër.
Teknofobia ka shumë efekte duke filluar nga ankthi dhe stresi deri te frika
“Brenda literaturës shkencore dhe akademike, termi “teknofobi” është përdorur si sinonim për teknostresin, frikën dhe ankthin e kompjuterëve, kiberfobinë dhe fobinë”, shpjegon Conchi Castellanos, Doktor në Psikologji, Neuroshkencat eksperimentale dhe të sjelljes, në Universitetin e Granadës. Pse kompjuterët, veçanërisht? Kryesisht, sepse ishte teknologjia më moderne kur filluan studimet, në vitet ’80, kur termi u bë popullor. Më vonë, me futjen e teknologjive të reja, hapësira për zhvillim teknologjik zgjerohet.
Prandaj, mund të përkufizohet gjithashtu si “një frikë dhe/ose ankth irracional që ndodh si përgjigje ndaj stimujve të rinj që rrjedhin nga një teknologji që modifikon dhe/ose ndryshon mënyrën normale (rutinë) ose të mëparshme në të cilën personi kryen një detyrë të caktuar.
Në këtë rast, nuk është se kishim frikë nga një makinë ose një robot sepse dukej tmerruese (diçka që ndodh përgjithësisht në filma dhe jo aq shumë në jetën reale), por se do të ishte një përparim teknologjik që nuk e kontrollojmë, që do të na shkaktonte atë frikë, stres ose ankth që më vonë përkthehet si frikë.
Nga cila pjesë e teknologjisë saktësisht mund të kemi frikë?
Kjo ide përforcohet nga përvoja e Aurora Gómez, një psikologe e specializuar në sjelljet digjitale: “Frika nga robotët, për shembull, është për shkak të mungesës së vetëvlerësimit në teknologji, për shkak të mungesës së aftësive. Ata shohin një gjë që është komplekse dhe mbi të cilën nuk kanë mundësi të veprojnë dhe ajo që bëjnë është ta shmangin atë.” Fobia e teknologjisë nuk duhet të ngatërrohet me lëvizjet “ideologjike”: nuk po flasim për frikën kur disa njerëz thonë se “nuk duan të ketë makineri sepse do t’u heqin punën”.
Në seancat e saj të terapisë, Gómez e zbulon këtë fobi të teknologjisë në shumë raste. Dhe ajo flet për një fobi sepse fjalë për fjalë shkakton frikë irracionale dhe një përgjigje stresi tek njerëzit që e përjetojnë: “Këta janë njerëz që vijnë në punë dhe detyrohen të përdorin teknologjinë. Ata mund të përdorin zona të caktuara, por jo të gjitha. Nuk bëjnë termin te mjeku, nuk e përdorin për pushim, për llogari bankare etj. Tek këta njerëz po zhvillohet një rezistencë që sa vjen e përkeqësohet .” Ajo shton gjithashtu se në rastin e saj profili që më së shumti zbulon se kalojnë këtë lloj transi janë femrat.
Ata fillojnë me bisedën se nuk duan terapi online sepse janë të këqij në teknologji. Dy seancat e para mund të jenë kaos për t’u lidhur; Ata duan të përdorin celularin më shumë se kompjuterin ose fillojnë të thonë se do të paguajnë fizikisht, me zarf ose do t’i depozitojnë paratë në bankë”, thotë ai. Madje, ai jep si shembull rastin e një pacienteje që ka kryer studimet universitare duke përdorur celularin për të kryer detyrat , për të mos pasur nevojë të përdorë kompjuterin.
Simptomat e zakonshme të teknofobisë: nga efektet fizike si djersitja deri te ankthi dhe bllokimet
Faza tjetër e efekteve të kësaj frike irracionale mund të reflektohet në një shpërthim psikotik, siç thekson Gómez: “Sa herë që shfaqet një teknologji e re, njerëzit mendonin se ajo mund të përdoret për të transmetuar mendimet e tyre dhe për t’i bërë ato publike, kështu që “një nga karakteristikat e shpërthimit është se ata kanë frikë se mos spiunohen”. Në këtë rast, ne kalojmë në një lloj frike që lidhet me privatësinë tonë, në vend të paaftësisë për të trajtuar teknologjinë.
Ndër simptomat kryesore që lidhen me këtë fobi të teknologjisë , Dr. Castellanos u referohet atyre të mbledhura në një studim të kryer në vitet ’90 : djersitje e duarve, palpitacione dhe dhimbje koke gjatë ndërveprimit me një kompjuter; një ndjenjë e dukshme qetësie dhe relaksi që në fakt shoqërohet me “një bombardim mendimesh dhe mesazhesh negative si ‘të gjithë e dinë ta bëjnë këtë përveç meje’ ose ‘do të shtyp tastin e gabuar dhe do ta thyej makinën’; dhe ankthi i krijuar nga mungesa e njohurive për përdorimin e makinës.
A jeni identifikuar me ndonjë nga këto simptoma apo me shpjegimet më të përgjithshme për frikën e teknologjisë? Ju mund të mendoni se kjo lloj fobie është më e zakonshme tek të moshuarit për shkak të një problemi brezash, por e vërteta është se çdokush mund të vuajë prej saj. Për këtë arsye, Gómez na jep disa udhëzime për të vepruar kundër tij: ndiqni trajnimin në shkollën e të rriturve në të cilat mësohen klasat e edukimit digjital; të punojmë për atë shkrim-lexim në hapësira të tjera ku ndihemi të sigurt dhe gjithashtu, më e rëndësishmja, të kërkojmë ndihmë në mjedisin psikologjik.
Artikulli i plotë në maldita.es
