Pesë ditë pas pushtimit rus të Ukrainës, videot dhe imazhet e rreme ose mashtruese rreth pushtimit vazhdojnë të bëhen virale.
Ndër gjërat që përhapen me shpejtësi janë videot e vjetra që përshkruhen si aktuale – së bashku me pretendimet se fotografitë si ajo e mësipërmja janë të vjetra, edhe kur ato vijnë në mënyrë të verifikueshme nga konflikti aktual.
BBC ka shqyrtuar disa nga pretendimet më virale.
Pretendime të rreme të ‘aktorit të krizës’
Një pretendim kanë qarkulluar në internet se imazhet dhe videot nga shkatërrimi i një ndërtese banimi në Chuhuiv, në Ukrainën lindore, të enjten janë nga një shpërthim gazi i vitit 2018 në qytetin rus të Magnitogorsk. Disa pohuan gjithashtu se një imazh që tregonte një grua të gjakosur në skenë ishte nga viti 2018 ose se ajo ishte një “aktor i krizës” – dikush i punësuar për të interpretuar skena nga një sulm.
Këto pretendime – të bëra nga një sërë llogarish pro-ruse dhe me temë konspirative – janë të rreme.
Edhe pse në pamje të parë ato mund të kenë një ngjashmëri sipërfaqësore, imazhet nga shpërthimi i gazit në Magnitogorsk në 2018 nuk korrespondojnë me imazhet nga zjarri i së enjtes në Kharkiv.
Herët të enjten, Shërbimi Shtetëror i Emergjencave të Ukrainës postoi në Facebook duke thënë se ata ishin informuar për “zjarrin e armikut” që rezultoi në vdekjen e një fëmije dhe disa lëndime të tjera. Një gazetar në vendngjarje postoi një video që tregon pasojat e zjarrit dhe burime të tjera duke përfshirë fotografët në vendngjarje postuan imazhe nga e njëjta ngjarje në mediat sociale.
Dy fotografët, që i bënë fotografi kësaj guraje, konfirmuan se imazhet janë marrë më 24 shkurt – një fakt i konfirmuar më tej nga meta të dhënat nga imazhet që tregojnë të njëjtën datë krijimi.
Vajza e re që përballet me ushtarin nuk është ukrainase
Megjithatë, fotot dhe videot e tjera të postuara ditët e fundit nuk tregojnë atë që disa njerëz thonë se po përshkruajnë.
Një video e paqartë që pretendon se tregon një vajzë ukrainase duke u përballur me një ushtar rus ka gjeneruar 12 milionë shikime në TikTok dhe gati një milion shikime në Twitter.
Por në fakt tregon vajzën palestineze Ahed Tamimi, 11 vjeçe në atë kohë, duke u përballur me një ushtar izraelit pasi vëllai i saj i madh u arrestua në 2012.
Twitter e ka etiketuar videon “jashtë kontekstit”, por ajo vazhdon të grumbullojë shikime në TikTok.
Përleshje me koktej molotov në Kiev
Versione të ndryshme të një videoje që pretendon se tregon banorët e Kievit duke luftuar këmbësorinë e motorizuar ruse me kokteje molotov u bënë virale në platforma të shumta gjatë fundjavës.
Kjo bëri që shumë përdorues të besonin se tregonte përleshje midis qytetarëve ukrainas dhe forcave ruse, dhe u shpërnda nga dy deputetë britanikë.
Por videoja është e vjetër. Është marrë gjatë protestave të Euromaidanit në vitin 2014, të cilat çuan në rrëzimin e presidentit të atëhershëm të Ukrainës, Viktor Janukoviq.
Klipi i videolojës bëhet viral
Një video dramatike që duket se tregon një pilot ukrainas duke rrëzuar një avion luftarak rus u postua në Twitter nga Nexta TV, një media bjelloruse që u bë një burim kryesor për videot nga protestat antiqeveritare në Bjellorusi pas zgjedhjeve të diskutueshme presidenciale të vitit 2020.
Klipi tregon një avion në zjarr të ndjekur nga tingulli i një shpërthimi të madh – dhe u pa gati një milion herë.
Megjithatë, nuk është reale. Është një klip nga videoloja Arma 3 dhe nuk ndërlidhet me luftën në Ukrainë.
A i larguan trupat fëmijët ukrainas?
Një imazh që tregon dy fëmijë duke parë një kolonë të forcave ukrainase në betejë ka gjeneruar miliona angazhime – pëlqime dhe share.
Ajo u postua në Twitter nga kongresmeni amerikan Adam Kinzinger dhe ish-kryeministri suedez Carl Bildt, ndër të tjera.
Por imazhi ishte i vjetër – i publikuar për herë të parë në 2016.
Është marrë nga një fotograf vullnetar për ministrinë e mbrojtjes të Ukrainës, i cili më vonë u pushua nga puna për akuzat se ai kishte inskenuar disa nga imazhet e tij luftarake.
Kryetari i Kievit në vijën e parë
Një imazh i kryetarit të Kievit, Vitali Klitschko, është bërë virale në Instagram duke pretenduar se e shfaq atë në vijën e parë.
Por përsëri, është një foto e vjetër – postuar për herë të parë nga Klitschko në llogarinë e tij në Instagram në mars 2021, duke e treguar atë në qendrën e trajnimit Desna në rajonin e Chernihiv.
Pavarësisht këtij imazhi mashtrues, është e vërtetë që Klitschko ka mbrojtur qytetin e tij përkrah trupave ukrainase gjatë këtij konflikti.
A ka pirë Zelensky çaj me forcat ukrainase?
Një video që pretendon se tregon presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, duke u dhënë një nxitje morale forcave ukrainase duke pirë çaj me ta në fushën e betejës, grumbulloi afro 3 milionë shikime gjatë fundjavës.
Videoja është e vërtetë, por është xhiruar një javë më parë, para se të fillonte pushtimi. Ajo u bë në Shyrokyne, kur Presidenti Zelensky vizitoi ushtarët e vijës së parë për të treguar mbështetje për trupat e tij.
Ndërkohë, një llogari në Telegram në emër të Zelensky tërhoqi vëmendjen gjatë fundjavës, duke postuar mesazhe që u kërkonin forcave ukrainase të hidhnin armët dhe të dorëzoheshin. Por ishte e rreme.
Zelensky ka një kanal të verifikuar Telegram dhe i është drejtuar kombit gjatë gjithë konfliktit përmes videove të postuara në llogaritë e tij të verifikuara sociale.
