Lajmet e rreme i referohen informacioneve të rreme ose përmbajtjeve të sajuara të paraqitura si lajme ose gazetari, shpesh me qëllim të përhapjes së dezinformatave, ndikimit të opinionit publik ose gjenerimit të sensacionalizmit. Lajmet e rreme mund të gjenden në forma të ndryshme, duke përfshirë artikuj lajmesh të fabrikuara, tituj mashtrues, imazhe ose video të modifikuara dhe dezinformata të shpërndara në mediat sociale.
Vlerësimin “Lajm i rremë” e marrin ato raportime mediatike që janë tërësish prodhim i një mediumi i cili në vete përmban pretendime ose informacione faktikisht të gabuara. Përmbajtja që vlerësohet si lajm i rremë mund të përcaktohet me siguri se është krijuar dhe shpërndarë me qëllim të dezinformimit të publikut, d.m.th., për të paraqitur një pretendim që është plotësisht i rremë si fakt.
Disa karakteristika të zakonshme të lajmeve të rreme përfshijnë:
Mungesa e burimeve të besueshme: Lajmet e rreme shpesh nuk kanë burime të besueshme ose referenca për të mbështetur pretendimet e bëra. Mund të mbështetet në burime anonime ose të pa verifikuara, ose të citojë faqe interneti ose individë jo të besueshëm ose të njëanshëm. P.sh. Në mediat në gjuhën serbe është publikuar një artikull me pretendimin në titull se se “Kurti dëshiron vrasjen e presidentit serb, Aleksandër Vuçiq”. (këtu)
Përmbajtje sensacionale ose e ngarkuar emocionalisht: Lajmet e rreme shpesh përdorin gjuhë sensacionale ose të ngarkuar emocionalisht për të tërhequr vëmendjen ose për të ngjallur reagime të forta emocionale nga lexuesit ose shikuesit. Kjo mund të përfshijë tituj të ekzagjeruar ose nxitës, pretendime të ekzagjeruara ose gjuhë manipuluese emocionale. P.sh. Në rrjetin social TikTok u publikua një video-material të shkurtër (15 sekonda) me imazhin e këngëtarit Sabri Fejzullahu, në të cilën ka vënë mbishkrimin “VDES KËNGËTARI SABRI FEJZULLAHU NGUSHLLIME FAMILJES”. (këtu)
Konfirmimi i paragjykimeve: Lajmet e rreme shpesh kujdesen për besimet paraekzistuese ose paragjykimet e audiencës së synuar, duke konfirmuar besimet ose dyshimet e tyre ekzistuese, pa ofruar raportim objektiv ose të balancuar. P.sh. Misioni rus në OSBE në llogarinë zyrtare në Twitter ka publikuar një imazh ku shihet momenti i disa bombardimeve, të cilin është munduar ta paraqesë se i takon fushatës ajrore të NATO-s në vitin 1999. (këtu)
Përhapja e shpejtë në mediat sociale: Lajmet e rreme mund të përhapen me shpejtësi në platformat e mediave sociale, ku mund të ndahen, pëlqehen dhe përforcohen lehtësisht, shpesh pa verifikimin e duhur të fakteve. Shikoni shembullin e një përmbajtjeje keqinformuese se si shpërndahet në rrjetet sociale. (këtu)
Mungesa e verifikimit ose kontrollit të fakteve: Në lajmet e rreme shpesh u mungon verifikimi i duhur i fakteve, verifikimi ose respektimi i standardeve gazetareske. Mund të përmbajë informacion të rremë, fakte të shtrembëruara ose kontekst mashtrues.
Të nxitura nga fitimet ose të motivuara politikisht: Lajmet e rreme mund të nxiten nga motive fitimi, pasi përmbajtja e bujshme ose mashtruese mund të gjenerojë klikime, shikime dhe të ardhura nga reklamat. Mund të jetë gjithashtu i motivuar politikisht, duke synuar përhapjen e një narrative të veçantë ose ndikimin e opinionit publik.
Mungesa e përgjegjshmërisë: Lajmet e rreme mund të kenë mungesë llogaridhënieje të qartë, me autorë ose burime anonime, duke e bërë të vështirë verifikimin e saktësisë ose besueshmërisë së informacionit.
Është e rëndësishme të qenit vigjilentë dhe kritikë gjatw konsumimit tw lajmeve dhe të qaset në burime të besueshme informacioni. Pretendimet e kontrollit të fakteve, verifikimi i informacionit nga burime të shumta dhe të qenit i kujdesshëm ndaj përmbajtjeve sensacionale ose të ngarkuara emocionalisht mund të ndihmojnë në identifikimin dhe zbutjen e përhapjes së lajmeve të rreme. Shpërndarja e përgjegjshme e lajmeve në mediat sociale dhe promovimi i aftësive të edukimit medial mund të kontribuojë gjithashtu në luftimin e përhapjes së lajmeve të rreme dhe promovimin e konsumit të informuar dhe të përgjegjshëm të informacionit.
